Ik wil zo graag iemand om van te houden

Deze reportage werd eerder gepubliceerd in nrc.next, 

als onderdeel van een serie over verenigingen in Nederland. 

In onderstaande repo staat de Vereniging van Verlegen Mensen centraal.

Speciaal voor deze borrel heeft ze haar mooiste oogschaduw aangebracht. Langzaam, behoedzaam, misschien met trillende vingers. Ik stel het me voor. Hoe ze naar haar spiegelbeeld staart, de groene glitters wegveegt, van voren af aan begint. Hoe ze haar lippen tuit: zo is het goed, zo kan ze gaan. 

Vijf jaar geleden was Marian hier niet in geslaagd, met of zonder oogschaduw. "Toen werd ik ontslagen, en kreeg ik enorme last van faalangst." Het is een van de eerste dingen die ze desgevraagd vertelt. "Ik schaamde me. Soms ging ik hyperventileren. Niet heel erg of zo, maar toch. Ik durfde niet eens meer naar sollicitaties." Het is dat haar broer lid was van de Vereniging voor Verlegen Mensen (VVM), anders was Marian in een sociaal isolement beland. Nu is ze agrarisch medewerker bij een bloemenkwekerij.

Een vereniging van verlegen mensen. Lachwekkend. Iedereen is toch wel eens verlegen? Ook ik krijg hartkloppingen en een knalrode kop als ik en plein public iets wil zeggen. Maar of dat nou een reden is om lid te worden van de VVM? Nou, nee. Trouwens, ken je die grap van de verlegen mensen? Ze wilden een vereniging oprichten, maar iedereen was te verlegen om lid te worden.

Lachen, man. 

De voorzitter wil dit stuk van tevoren lezen, bang dat het 'hilarisch' wordt. Hilarisch? Journalisten die een hilarisch stuk over de VVM schrijven, hebben het niet helemaal op een rijtje: de verhalen die ze hier te horen krijgen, zijn doordrenkt van de narigheid. Verhalen van echte levens, echte mensen. Die vat je niet even hilarisch samen.

Terug naar zondagmiddag, vier uur. In het ietwat groezelige, halflege Café Sorbonne in Rotterdam houdt de VVM een 'kroegbijeenkomst'. Zes vrouwen, zeven mannen. Ze verwelkomen me verrassend hartelijk. Wat had ik dan verwacht? Dat ze me stotterend zouden begroeten, met gebogen hoofd? Ze stellen zich voor. "Wij zijn de hooligans van de vereniging," roept een van de leden. "De harde kern, de échte. Schrijf dat maar op." "Ja," voegt een mede-verlegene toe, "en ook dat de VVM eigenlijk staat voor de 'Vereniging van Vrolijke Mensen."

'Mede-verlegene.' Ik heb het van het bleekgroene verenigingsblaadje, dat zes keer per jaar op de mat valt bij de ruim 500 leden. Huishoudelijke mededelingen, persoonlijke verhalen, een boekbespreking ('De Mythe van Perfectionisme'). En dat allemaal gedrukt op tien in tweeën gevouwen A4'tjes, lettertype Comic Sans MS. Doet denken aan een schoolkrantje, maar schoolkrantjesmateriaal is het allerminst. Zo schrijft een lid over haar 'uitdaging': "Een paar weken geleden ben ik naar een conventie geweest waar tegen de 200 mensen waren. Zie je het al voor je? Een VVM'er bij een grote groep mensen?" 

Er staat ook een interview met de voorzitter in. Die leidt de VVM (opgericht in 1988) dan wel sinds een jaar of acht, hij wil nog steeds niet met z'n naam in een dagblad. Zeker niet als dat door veel jongeren wordt gelezen: hij doceert aan een middelbare school. "Daar heeft niemand door dat ik verlegen ben, en dat wil ik zo houden," zegt hij. "Het legt een zwakheid bloot." In het klaslokaal weet hij precies wat hij moet doen. "Maar zodra het informeel wordt, kan ik me niet uiten. Dan vind ik geen aansluiting bij anderen."

Laten we hem Elmer (56, 9 jaar lid) noemen. In 'Onder de Mensen' wordt hij 'ogenschijnlijk niet verlegen' genoemd. Vriendelijk bedoeld, maar bevestigen kan ik het niet. Misschien dat je Kees, Paul en Hans 'ogenschijnlijk niet verlegen' kan noemen. Die roepen en lachen, hebben de grootste lol. Elmer zit er daarentegen maar een beetje bij. Als hij al geniet, komt het er niet uit. Behalve wanneer er rust op de groep moet neerdalen. "Even centraal, jongens," zegt hij luid als de fotografen iets willen duidelijk maken. Hij klapt nog net niet in z'n handen; in de rol van ordebrenger is hij duidelijk het meest op zijn gemak.

Een plausibele uitleg komt van Paul (31, 7 jaar lid): maskers helpen bij verlegenheid. Hij werkt in een computernetwerkhandel, maar zijn hobby is clown spelen. Omringd door 200 om aandacht jengelende kinderen voelt hij zich prima. "Dan ben ik helemaal niet verlegen. Waarom zou ik? Ik ben de clown, niet mezelf. Verlegen ben ik alleen als het om eigenbelang gaat. Vooral met vrouwen." Bijna alle leden, vertelde Elmer me eerder, zijn single. Kinderen hebben ze meestal niet. Ze werken onder hun opleidingsniveau. Ze zijn alleen.

Behalve dan wanneer ze bij elkaar zijn. Eerst moeten ze over een drempel heen: lid worden à 24 euro per jaar (via een schriftelijk traject), dan een cursus volgen of zich opgeven voor een uitstap. Een dagje Blijdorp, een biketocht door de Valkenburgse mergelgrotten, een paar uur samen bowlen of wandelen. Maurice (44, 8 jaar lid) was zo nerveus toen hij als kersvers VVM-lid mee naar de bioscoop zou gaan, dat hij voordien geen hap door zijn keel kreeg. "De film was een afrader, maar de avond een succes!" Inmiddels organiseert hij zelf uitstapjes, voor veel leden 'een sleutel tot meer sociale contacten'. "We hebben een gemeenschappelijk leerpunt," zegt Kees (42, 14 jaar lid). "We houden rekening met elkaar, omdat we van elkaar weten wat we hebben meegemaakt."

 
Wat dat dan is? Zeg het maar. Paul werd gepest op school, Kees kon niet dansen tijdens de allesbepalende 'discojaren', Maurice z'n slechthorendheid werd pas geconstateerd toen iedereen hem al een rare kwast vond. En toch, praten met de pers gaat hen goed af. Hebben ze dat te danken aan de cursussen? Bloemenmeisje Marian (49, 4 jaar lid) genoot met volle teugen van die twee keer twintig lessen. "We kregen huiswerk mee, en in één van de boeken werd van minuut tot minuut beschreven wat je moest doen." Hans (53, 20 jaar lid) vond de cursussen dermate leuk dat hij ze allebei twee keer volgde.

Hans is trouwens degene die de VVM eerder de 'Vereniging van Vrolijke Mensen' noemde. En vrolijk is ie, maar het is vrolijkheid met een somber randje. Op zijn elfde was hij betrokken bij een auto-ongeluk. Gevolg: drie maanden in coma en mede door hersenbeschadiging verlegen voor de rest van zijn leven. "Mijn leven had er zo anders uit gezien zonder dat ongeluk," zucht hij. Tussen z'n voeten ligt z'n hondje. Een hondje tegen de eenzaamheid. Twee keer heeft hij 'verkering' gehad, toevallig of niet met een mede-verlegene. Twee keer ging het mis. "Ik wil zo graag iemand om van te houden. Dat mis ik zó erg." Hij glimlacht verdrietig. Ik slik, en nog een keer. Als ik wegga, geef ik hem drie zoenen. Ik weet niet precies waarom.